Verhaal Daantje Bons over taboes bespreekbaar maken met kunst

Daantje Bons (35) is visueel kunstenaar. Ze maakt zelfportretten over onderwerpen die een beetje schuren. Onderwerpen die vaak taboe zijn. Zoals seksualiteit, genderidentiteit en vrouwelijkheid. Een deel van deze zelfportretten zijn eigen werk, maar een groot deel wordt ook in opdracht gemaakt voor grote, Nederlandse publicaties. Zo is Daantje’s kunst steeds beter zichtbaar. Ze vertelt over haar kunst en waarom ze juist over die onderwerpen zo expressief is: “Ik speel altijd met suggesties. Het is nooit maar één waarheid, het ligt er veel meer aan hoe je er als kijker zelf naar kijkt”.

Op haar 16e is Daantje naar Antwerpen verhuisd om daar de fotografieopleiding te gaan doen. Ze begon vrijwel gelijk met zelfportretten maken. “Ik was toen nog niet zo bewust bezig met de onderwerpen waar ik nu veel mee bezig ben, maar als ik terugkijk in mijn archieven zie ik toch vaak een rode draad in mijn werk. Thema’s zoals seksualiteit en genderidentiteit komen eigenlijk altijd terug.”

In 2013, tijdens haar afstudeerproject, begon ze met haar eigen lichaam expliciet in te zetten voor kunst. Door een onderzoek naar de mannelijk- en vrouwelijkheid in haarzelf. “Voor dat project heb ik een portret geschoten waarin ik op een vrij mannelijke manier stond. Mijn broek was half naar beneden getrokken met mijn kont vol in beeld, als een soort schijt naar de camera. Dit was heel interessant omdat veel mensen zich gelijk af vroegen ‘wie die jongen’ was. Terwijl dat nooit de insteek was van mijn werk.” Vanaf dat moment werd het Daantje duidelijk dat ze door het maken van zelfportretten en het gebruiken van haar eigen lichaam grotere onderwerpen en problemen kon aankaarten.

“Op de een of andere manier blijf ik toch veel werk maken over genderidentiteit en taboes die te maken hebben met vrouwelijkheid. Omdat veel mensen er iets van vinden, het willen inperken of er heel ongemakkelijk van worden, maakt dat het voor mij juist heel spannend qua onderwerpen en zelfexpressie om mee te spelen.” Toch is het niet alleen vrouwelijkheid en taboes rondom vrouw-zijn die haar trekken en inspireren kunst te maken. “Het lijkt me ook heel leuk om een serie te maken over mannelijke seksualiteit. Of taboes rondom mannelijkheid, want die lopen tegen andere dingen aan. Bijvoorbeeld transmannen en seksualiteit. Toch lijkt het me wel heel lastig om te doen, want ik ben dan ineens ook een stem voor die andere persoon waar ik niet op lijk. Dus dat is wel iets waar ik zoekende in ben.”

Het grootste taboe dat ze graag nog in haar kunst zou willen aanpakken? Het feit dat mensen vaak denken de waarheid al in pacht te hebben. “Mensen denken vaak gelijk vanuit hun eigen visie. ‘Ik heb hier zelf nooit last van’ of ‘dit is gewoon niet zo’ of ‘dit zit nou eenmaal zo in elkaar’ dat zorgt voor, denk ik, veel problemen. Het zorgt er ook voor dat je niet meer open staat om verder te kunnen denken.”

En dat verder denken, dat is een groot thema in Daantje’s kunst. Door met suggesties te spelen laat ze je zelf de waarheid ontdekken. Er is nooit maar één ding goed, het ligt eraan hoe je er zelf naar kijkt. Door met bloemen te spelen voor menstruaties bijvoorbeeld. Of schelpen voor vulva’s. Ze geeft je een suggestie van wat het zou kunnen zijn, zonder je ooit het volledige antwoord te geven. Dit zorgt dat haar kunst je aan het denken zet, dat haar kunst altijd een beetje schuurt. Dit komt vooral voort uit het idee dat we tegenwoordig alles seksualiseren.

“Bloot wordt, in Nederland, al heel snel gelijk getrokken aan pornografie . Dat merk ik ook heel erg in de reacties op mijn kunst. Hetgeen wat een ander van foto’s van mij denkt, van zelfportretten, dat dat bijna belangrijker is dan mijn eigen visie en mijn verhaal. Dus het wordt eigenlijk al gekaapt. Ook social media en voornamelijk Instagram helpen hier een handje in mee.“ Vooral vrouwen hebben hier volgens Daantje veel last van tegenwoordig. “Als zij al bepaalde lichaamsdelen, van vrouwen, al censureren door te zeggen dat iets seks is, dan zeg je eigenlijk dat seks en naakt fout is. Wat de verkeerde boodschap is.”.

Maar naakt is heel normaal. En jouw naaktheid is van jou, met wie je het ook deelt. “Er zijn nu ook veel problemen met sexting en je eigen lichaam delen. De schaamte die erbij komt kijken als het (met wraak) wordt gedeeld is vaak groot. Ik heb het gevoel doordat ik zoveel zelfportretten maak van mijn eigen lichaam, op allerlei soorten en manieren die ik zelf wil, dat ik daardoor veel sterker in mijn schoenen sta. Als iemand aan de haal gaat met een verhaal over mij en mijn naakte lichaam kan ik dat tegenwoordig veel makkelijker van mij af laten glijden. Dat is jouw verhaal, dat is jouw projectie en dat heeft niks te maken met wie ik ben.” Dus misschien zijn zelfportretten wel hét middel om het zeggenschap over jouw (naakte) lichaam te herclaimen.

Daantje haar werk is van tot 21 januari te zien in Galerie Larik in Utrecht. 

Daarnaast heeft Daantje een solo tentoonstelling in Ruby Soho in Den Bosch. Je kunt haar werk daar van 14 april tot 12 mei zien.