Wat is PMDD?

Dit artikel is gecontroleerd door: Linda Balk

Bijna iedereen met PMS krijgt maandelijks te maken met milde symtpomen. 1 op de 20 ervaart echter een ernstigere vorm van PMS, namelijk PMDD. Bij deze aandoening zijn de emotionele en fysieke symptomen zo heftig dat het je leven maandelijks beïnvloedt, vaak één of twee weken voordat je ongesteld wordt.

Helaas is er nog weinig bekend over PMDD en duurt het vaak jaren voordat de juiste diagnose wordt vastgesteld. Wel is het belangrijk om meer te weten over deze aandoening, de bijbehorende symptomen en hoe het behandeld kan worden, zodat jij of iemand die je kent de juiste medische hulp kan krijgen.

Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD) is een hormonale aandoening die een grote impact kan hebben op iemands leven. De emotionele en fysieke symptomen zijn elke maand zo heftig dat het moeilijk of zelfs onmogelijk is om te werken, te socialiseren en gezonde relaties te onderhouden.

Het is helaas nog niet bekend wat de precieze oorzaak is van PMDD, wel hebben onderzoekers van het National Institute of Health (NIH) geconcludeerd dat vrouwen+ met deze aandoening gevoeliger zijn voor veranderingen in de hormonen oestrogeen en progesteron ^[2]. Andere factoren die het kunnen veroorzaken zijn erfelijkheid, genetische variaties en een familiegeschiedenis van depressie en stressvolle of traumatische gebeurtenissen in het verleden.

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar PMDD en wat de oorzaak is. Door er meer over te leren en erover te praten kunnen meer mensen geholpen worden met het herkennen van de symptomen en het krijgen van de juiste hulp.

Het unieke aan PMDD is dat het maandelijks rond je menstruatiecyclus optreedt, vaak één of twee weken voordat je menstruatie begint. Hierdoor is het mogelijk dat je voor je menstruatie al te maken krijgt met de pijn en dat de symptomen voorbij zijn op het moment dat je ongesteld wordt.

Als je te maken hebt met PMDD dan kun je de volgende emotionele symptomen ervaren ^[2]:

• Stemmingswisselingen 
• Je overstuur, depressief of emotioneel voelen 
• Boze gevoelens of prikkelbaar zijn 
• Gevoelens van angst 
• Je hopeloos voelen 
• Gevoelens van spanning of gespannen zijn
• Concentratieproblemen 
• Overweldigd of onbeheerst voelen
• Gebrek aan energie of vermoeid voelen 
• Minder interesse in gebruikelijke activiteiten 
• Suïcidale gevoelens hebben

De lichamelijke en gedragsmatige symtpomen van PMDD zijn:

• Gevoelige borsten of zwelling 
• Pijn in spieren en gewrichten 
• Hoofdpijn 
• Opgeblazen gevoel 
• Veranderingen in eetlust, zoals eetbuien of specifieke hunkering naar voedsel 
• Slaapproblemen, zoals slapeloosheid of overmatige slaperigheid 
• Het moeilijk vinden om conflicten met mensen om je heen te vermijden of op te lossen 
• Erg boos worden als je het gevoel hebt dat anderen je afwijzen

Het kan frustrerend en moeilijk zijn om met PMDD om te gaan, vooral als je er nog niet alles over weet of het lang duurt voordat je de juiste diagnose krijgt. Momenteel duurt het gemiddeld 12 jaar (!) voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Komen bovenstaande symptomen overeen met wat je elke maand opnieuw ervaart of heb je al het vermoeden dat je PMDD hebt? Maak dan snel een afspraak met je huisarts, zodat je een verwijzing naar een gynaecoloog kan krijgen.

Op het moment is er niet één behandeling voor PMDD die voor iedereen werkt, aangezien er nog geen geneesmiddel voor is. Wel zijn er diverse behandelingen die kunnen helpen om de symptomen te beheersen.

Behandelingen voor PMDD die kunnen helpen:

• Het aanpassen van leefstijl en voeding
• Bepaalde supplementen 
• Anticonceptie 
• Antidepressiva 
• HRT (Hormone Replacement Therapy)[Li1] [Ga2] 
• Cognitieve gedragstherapie (CGT) 
• Lichttherapie 
• Stilleggen van je hormoonhuishouding d.m.v. GnRH-Agonisten 
• Eierstokken verwijderen

Bekijk meer behandelopties op de website van PMDD Nederland.

Leren leven met PMDD en de symptomen is niet gemakkelijk. Een handige tip is om voor tenminste twee maanden elke dag je symptomen en hoe jij je voelt bij te houden. Dit kun je via een app doen, in een dagboek noteren of in een notitie op je telefoon. Door deze informatie te verzamelen kun je een patroon vaststellen. Je hebt op deze manier ook inzicht in wanneer je slechte dagen / weken intreden en PMDD toeslaat.

Het belangrijkste is om voor zowel je emotionele als fysieke gezondheid te zorgen. Probeer bijvoorbeeld geen evenementen of afspraken die stressvol kunnen zijn in te plannen in de weken voor je menstruatie. Probeer in plaats daarvan tijd te maken voor activiteiten die je kalmeren, zoals een wandeling in de natuur, mindfulness oefeningen of rustige lichaamsbeweging. Voldoende slaap en gezond eten zijn ook twee veranderingen in je levensstijl die kunnen bijdragen aan beter omgaan met PMDD.

PMDD kan suïcidale gevoelens veroorzaken - ongeveer 30% doet een zelfmoordpoging ^[1]. Merk je dat je zelfmoordgedachten hebt? Zoek dan onmiddellijk hulp door met iemand te praten die je vertrouwt of door een hulplijn te bellen. In Nederland kun je chatten via de hulplijn zelfmoordpreventie of bellen met 113 of met het gratis telefoonnummer 0800-0113.

Beluister in onderstaande podcast hoe Ashley (32) na jarenlang verkeerde diagnoses, eindelijk de diagnose PMDD krijgt. Voor haar is PMDD een sluipmoordenaar, die haar twee weken per maand lam legt. Deze podcast is gemaakt zijn door de Alliantie Gezondheidszorg op Maat. Luister haar verhaal.