Overgang en mentale gezondheid

Als je het gevoel hebt dat de perimenopauze een emotionele achtbaan is, dan ben je niet de enige. De hormonale veranderingen kunnen je het gevoel geven alsof je constant te maken hebt met PMS. Zo kun je de ene dag je angstig voelen en de andere dag juist prikkelbaar. Ook kun je merken dat het lastiger is om je te concentreren.

Maar wat is er nu eigenlijk aan de hand en hoe kun je ermee omgaan? Laten we eens kijken hoe de overgang invloed heeft op je mentale gezondheid, zodat je goed voorbereid bent op wat er gaat komen in deze levensfase.

Als je in de perimenopauze zit, begin steeds minder hormonen te produceren. Hierdoor stopt je eisprong, zullen er geen eitjes meer vrij komen en zal uiteindelijk je menstruatie helemaal stoppen.

Een van de hormonen die begint af te nemen is oestrogeen. Dit hormoon is niet alleen belangrijk tijdens je menstruatiecyclus, maar ook voor je psychologische welzijn. Het helpt namelijk bij het aanmaken van serotonine, wat verbonden is met bijna elk onderdeel van je leven. Zo stabiliseert het je humeur, is het gekoppeld aan empathie, vertrouwen, het opbouwen van relaties, je geheugen, concentratie, eten en slapen ^[1]. 

Een afname van hormoonniveaus veroorzaakt dus niet alleen fysieke veranderingen, maar het heeft ook emotioneel en mentaal een impact. Daarom krijgen velen van ons te maken met een vorm van psychische klachten tijdens de overgang. Het is dus heel normaal als je af en toe het gevoel hebt dat je door een achtbaan van emoties gaat.

Andere veel voorkomende symptomen van de overgang zijn angst en depressie. Laten we daarom kijken wat de invloed van de overgang is op je mentale gezondheid, zodat jij voorbereid bent als het zover is.

Tijdens de overgang kun je je wat gespannen of onrustig voelen. In de meeste gevallen is een beetje angst ook een normale en gezonde reactie op stressvolle situaties. Het kan echter een probleem worden wanneer het oncontroleerbaar wordt en het je dagelijkse leven begint te beïnvloeden.

Wat veroorzaakt angst tijdens de overgang?

Er zijn verschillende redenen die ervoor kunnen zorgen dat jij je angstiger voelt tijdens de overgang. Het kan komen door veranderingen in je leven, zoals een nieuwe baan, zorgen voor een familielid of kinderen die een eigen leven beginnen te leiden.

Een daling in oestrogeen, je feelgood hormoon, is ook een belangrijke reden. Wanneer dit hormoon begint te dalen vindt er een hormonale verschuiving plaats die de delicate balans in je hersenen verstoort. Dit heeft niet alleen invloed op je humeur, maar andere overgang symptomen kunnen zich gaan opstapelen, wat je angst nog intenser maakt ^[2].

Probeer te onthouden dat veranderingen normaal zijn en dat elke fase nieuwe avonturen met zich mee brengt. En hoewel het normaal is om angstig te zijn voor het onverwachte, is het ook goed om hulp te vragen als dat nodig is. Van een psycholoog of psychiater tot lid worden van een steungroep of praten met vrienden en familieleden. Praten over je zorgen is soms al genoeg om gevoelens van angst te laten verdwijnen.

Symptomen van angst tijdens de overgang

Er zijn verschillende symptomen waar je op kunt letten als je te maken krijgt met angst tijdens de overgang, zoals:

• Snelle hartslag en hartkloppingen.
• Een naar of misselijk gevoel dat je maag doet draaien.
• Een trillend gevoel dat je door je hele lichaam voelt.
• Zweten zonder bijzondere fysieke inspanning.
• Hoofdpijn.
• Pijn op de borst.
• Snelle ademhaling.
• Paniekaanvallen.

Iedereen ervaart de overgang anders. Het kan zijn dat jij je angstig voelt en niet met alle symptomen te maken krijgt. Je kent jezelf het beste, dus als jij je zorgen maakt over je mentale gezondheid dan is het een goed idee om met een dokter te praten. Hij of zij kan je geruststellen en steunen. 

Het is normaal om tijdens de overgang last te hebben van stemmingswisselingen, maar je depressief voelen is een ander verhaal. Een depressie is een ernstige aandoening waarbij gevoelens van verdriet of gevoelloosheid voor een lange periode aanhouden en je dagelijkse leven beïnvloedt.

Helaas krijgt ongeveer 70% van ons te maken met een depressie tijdens de overgang ^[3]. Weet dus dat als het gebeurt je niet alleen bent en er niet alleen voor staat. Er zijn veel manieren om hulp te krijgen en het is absoluut geen schande om steun te zoeken die je nodig hebt.

Waarom depressie tijdens de overgang?

Er zijn verschillende veranderingen die een depressie kunnen veroorzaken tijdens de overgang. Een van die redenen is een veranderingen in je hormonen. Door verschuivingen in het niveau van meerdere gelukshormonen wordt de balans in je hersenen verstoord ^[3]. Sommige hebben daarom het gevoel alsof iemand de ‘geluksknop’ in hun hersenen heeft uitgezet tijdens de overgang.

Bepaalde gebeurtenissen in je leven kunnen ook invloed hebben op je mentale gezondheid. Van een scheiding tot economische problemen of het verlies van een dierbare. Hoewel er niet altijd een ingrijpende gebeurtenis nodig is om een depressie te veroorzaken, heeft het wel een grote invloed op je mentale gezondheid.

Symptomen van depressie tijdens de overgang

Een depressie brengt verschillende symptomen met zich mee die verschillen per persoon en kunnen variëren van mild tot ernstig. Sommige symptomen gaan ook gepaard met andere symptomen, zoals angst. Daarom is het belangrijk om te weten wat het verschil is. Veelvoorkomende symptomen van depressie zijn:

• Je constant down of verdrietig voelen.
• Geen interesse en plezier meer hebben in activiteiten waar je voorheen blij of vrolijk van werd.
• Verandering in je eetlust, wat kan leiden tot gewichtstoename of -afname.
• Moeite hebben met slaap - of je nu moeilijk in slaap valt of te veel slaapt.
• Je moe voelen en een gebrek aan energie hebben.
• Moeite hebben om je te concentreren of beslissingen te nemen.
• Rusteloosheid of vertraagde bewegingen ervaren.
• Omgaan met gevoelens van waardeloosheid of overweldigende schuld.

Merk je dat je te maken hebt met één of meerdere van bovenstaande symptomen? Neem dan contact op met mensen die om jou geven en je kunnen steunen in zo’n uitdagende tijd. Je kunt ook professionele hulp zoeken van een professional die gespecialiseerd is in de overgang of je laten onderzoeken door een psychiater. 

De overgang kan aanvoelen als een wilde rit door alle veranderingen en symptomen. Weten hoe het je kan beïnvloeden is de eerste stap om je voor te bereiden op wat er komen gaat. Het is dus de moeite waard om meer te weten te komen over alle veranderingen die de overgang met zich meebrengt. Begrijpen wat je kunt verwachten kan je geruststellen en helpen met de ups en downs.

De weg naar je beter voelen kan er voor iedereen anders uitzien. Dus wat kun jij doen om je mentale gezondheid te verbeteren tijdens de overgang?

Voldoende nachtrust

Geef prioriteit aan een goede nachtrust door een ontspannen routine te creëren net voordat je naar bed gaat. Of dit nu een boek lezen, naar kalmerende muziek luisteren of een warme douche nemen is. Probeer stimulerende activiteiten, zoals sporten en social media, te vermijden net voordat je naar bed gaat. En wist je dat je lichaam beter tot rust komt als je elke dag rond dezelfde tijd naar bed gaat?

Als je tijdens de overgang te maken hebt met nachtelijk zweten, dan zijn er enkele dingen die je kunt doen om je te helpen af te koelen. Zet een raampje open of zorg ervoor dat je een ventilator naast je bed hebt staan. Lichte, ademende slaapkleding kan ook helpen om ‘s nachts koel te blijven. Onthoud dat hoe uitgeruster je bent, hoe beter jij je voelt om de uitdagingen van de overgang aan te gaan.

Een gezonde levensstijl

Een eenvoudige en natuurlijke manier om overgangsklachten onder controle te houden en je mentale gezondheid te verbeteren is met een gebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging. Andere tips die je kunt overwegen zijn:

• Minder cafeïne en alcohol. Overwegen ook om te stoppen met roken.
• Een voedingsdagboek bijhouden, zodat je weet welke maaltijd opvliegers veroorzaakt en je dit kunt vermijden.
• Zorgen voor dat je eten voldoende calcium, vitamine D, vezels en volkoren bevat.
• Warme drankjes voordat je naar bed gaat vermijden. Dit kan opvliegers uitlokken.

Wat betreft lichaamsbeweging, ga voor datgene wat je plezier geeft en je leuk vindt om te doen. Of dit nu een stevige wandeling in de natuur is, thuis dansen op je favoriete muziek, zwemmen of naar de sportschool gaan. Vindt wat het beste bij je past en maak het een vast onderdeel van je routine.

Door lichaamsbeweging blijft niet alleen je lichaam in goede conditie, het zorgt er ook voor dat endorfine vrijkomt. Dit zijn feel-good stofjes in je hersenen die niet alleen je stemming verbeteren, maar ook de kans op mentale gezondheid vergroot.

Probeer rust te nemen

Het is heel makkelijk om vast te zitten in de drukte van het dagelijks leven. Probeer daarom bewust tijd vrij te maken om tot rust te komen. Of dit nu yoga oefeningen zijn, mediteren of diepe ademhalingen nemen om spanning los te laten. Al deze activiteiten kunnen een grote invloed hebben op jouw mentale gezondheid. Omarm daarom deze stilte en sta jezelf toe om stress los te laten. Al is het maar voor enkele minuten per dag.

Zijn yoga en mediteren niet helemaal jouw ding? Geen probleem! Je kunt altijd wat tijd vrijmaken voor een andere favoriete hobby, van een boek lezen tot naar de natuur gaan. Wat belangrijker is, is dat je wat tijd voor jezelf maakt door iets te doen wat je vreugde en ontspanning geeft.

Merk je dat veranderingen in je levensstijl en de extra zelfzorg niet de verlichting brengen die je zoekt? Maak je dan geen zorgen. Er zijn diverse behandelingsopties, zowel medisch als niet-medisch, die je kunt bekijken.

Hormoontherapie (HT)

Met hormoontherapie wordt het hormoon oestrogeen aangevuld en is het mogelijk dat overgangsklachten voor het grootste deel verdwijnen ^[4]. Het is goed om te weten dat deze behandeling niet iedereen helpt en voornamelijk bedoeld is wanneer je ernstige en/of hinderlijke overgangsklachten hebt. 

Net als bij elk ander medicijn, zijn er ook risico’s verbonden aan hormoontherapie. In de eerste paar maanden kun je last krijgen van bijwerkingen, zoals gevoelige borsten, hoofdpijn en onregelmatig bloedverlies. Dit verschilt echter per persoon en per soort pil.

Overweeg je om hormoontherapie te gaan gebruiken of twijfel je over behandelopties in het algemeen? Aarzel dan niet om met je dokter te praten, zij kunnen je helpen en eventuele zorgen wegnemen. Zo kun jij een weloverwogen beslissing nemen of deze behandeling de juiste optie is voor jou.

Een afspraak maken met een endocrinoloog of psychiater kan ook een goed idee zijn, omdat zij vanuit een gespecialiseerd perspectief naar het lichaam en de hersenen kijken. Zij kunnen hormoontherapie eventueel aanvullen met andere medicatie. Beslis samen met je zorgverleners wat het beste werkt voor jou.

Praat erover met een psycholoog

Een goede niet-medische aanvulling is therapie. Ook al wordt dit vaak nog gezien als een taboe en praten nog maar weinig mensen hierover. Psychologen kunnen, zowel tijdens de overgang als in elk ander moment in je leven, een grote hulp zijn in omgaan met je mentale gezondheid.

In therapie gaan betekent niet meteen dat er iets mis is met je. Het is een ander hulpmiddel om jezelf beter te leren kennen en manieren te vinden om met je gedachten en emoties om te gaan. Een goede psycholoog kan je helpen om de uitdagingen waar je tegenaan loopt te overwinnen en nieuwe manieren te vinden om je mentale gezondheid te ondersteunen.

Welke optie je ook kiest, onthoud dat jouw mentale gezondheid belangrijk is en het helemaal oké is om hulp te zoeken als je die nodig hebt. Omgaan met mentale gezondheidsproblemen is iets wat we allemaal wel een keer meemaken. Je hoeft je er niet ongemakkelijk of beschaamd over te voelen. We hebben allemaal onze eigen unieke weg en elke stap die je zet naar een gezondere jij is iets om trots op te zijn!

Praten met je partner, familieleden of goede vrienden die misschien een soortgelijke fase meemaken kan heel fijn zijn. Je dokter is er ook om een luisterend oor en begeleiding te bieden en indien nodig behandelingsopties te onderzoeken. Hij of zij heeft waarschijnlijk al vaker soortgelijke gevallen meegemaakt en kan nuttige tips en trucs met je delen.

Onthoud dat er een oplossing is voor alles wat het leven ons voor de voeten werpt. De reis kan uitdagend zijn, maar uiteindelijk zal het absoluut de moeite waard zijn om vrede te vinden met je lichaam en geest!