Wat gebeurt er in mijn puberbrein?

Als we in de puberteit zitten ontwikkelen onze hersenen zich en dat gaat samen met stemmingswisselingen en emotionele veranderingen. Naast je hersenen veranderen onze hormonen hoe ons lichaam eruit ziet en de manier waarop we ons gedragen, denken en voelen. Het is dus heel normaal dat je een beetje van slag bent in deze periode. Je lichaam en geest zijn druk bezig om te wennen aan deze nieuwe veranderingen. Belangrijk om te onthouden is dat je niet alleen hierin bent, we maken het allemaal een keer mee!

Weten waarom deze veranderingen plaatsvinden en welke emoties je kunt ervaren in de puberteit, kan je helpen om je beter voor te bereiden en manieren te vinden om er mee om te gaan.

Als je in de puberteit zit, dan ontwikkelen verschillende delen van je puberbrein zich. In deze periode begint de grijze stof, weefsel waaruit een groot deel van onze hersenen bestaat, te groeien en te ontwikkelen. Een deel hiervan blijft in je hersenen, terwijl een deel afbreekt. Je kunt dit zien alsof je losse bloemblaadjes van een bloem plukt. Er gaat trouwens niet veel weg! De grijze stof neemt slechts met ongeveer 1,5% per jaar af om de verbindingen tussen je hersencellen te verfijnen ^[1]. Met andere woorden; ze maken je hersenen efficiënter.

Niet alles in je hersenen ontwikkelt in dezelfde snelheid. De delen die de basisfuncties controleren, zoals je zintuigen en het vermogen om bewegingen te controleren, zijn het eerst volgroeid. De delen die je helpen te plannen en je impulsen te controleren ontwikkelen zich later.

Daarnaast blijven je hersenen groeien en worden ze steeds sterker. Hierdoor krijg je snellere, duidelijkere en complexere gedachten krijgt naarmate je volwassen wordt. Officieel zijn je hersenen volledig volgroeid als je tussen de 20 en 25 jaar bent ^[2]. Ook al zijn onze hersenen gestopt met groeien, we blijven allemaal ons hele leven lang meer over onszelf en anderen leren.

Volwassenen denken door hun prefrontale cortex te gebruiken, wat het rationele deel van de hersenen is. Tieners daarentegen verwerken hun gedachten met de amygdala, wat het emotionele deel is. Deze twee delen van je hersenen ontwikkelen zich in een iets ander tempo als je volwassen wordt. Er kan hierdoor een mismatch ontstaan tussen hoe jij je voelt en hoe je denkt. Als je je soms dus even niet jezelf voelt, dan is dat helemaal normaal!

Zodra ons lichaam er klaar voor is laten onze hersenen een speciale chemische stof vrij, gonadotropine-releasing hormoon (GnRH) genaamd, die de veranderingen van de puberteit in gang zet. Onze hersenen stoten dan stresshormonen, geslachtshormonen en groeihormonen uit die op hun beurt de ontwikkeling van onze hersenen kunnen beïnvloeden.

Hoewel de combinatie van veranderende hormonen en hersenstructuur ons helpt om volwassen te worden, kan het ook moeilijker worden om met onze emoties om te gaan. Dat is helemaal niet erg! Onthoud dat je niet alleen bent en dat iedereen deze veranderingen meemaakt. Laten we eens kijken wat je kunt ervaren.

Stemmingswisselingen

We hebben het allemaal weleens meegemaakt dat je het ene moment het idee hebt dat je op wolken zweeft en dat je het andere moment alleen maar wilt huilen. Deze intense emoties staan ook wel bekend als stemmingswisselingen en worden vooral veroorzaakt door de veranderingen die in je hersenen plaatsvinden in combinatie met hormonale schommelingen ^[3].

Stemmingswisselingen hebben ook te maken met de nieuwe fase in het leven. Je bent namelijk geen kind meer, maar ook nog niet helemaal volwassen en dat kan verwarrend zijn. Niet weten wat er van je verwacht wordt, wat je wilt doen en wat goed of fout is kan een angstig gevoel geven. Wanneer je dit voelt, probeer dan diep adem te halen en jezelf eraan te herinneren dat je daar niet voor altijd aan vastzit.

Angst

Angst is een reactie op een onbekende of enge situatie. Je kunt druk op je borst voelen of zonder een duidelijke reden moeite hebben met adem halen. Deze emotie kan ons overvallen, onze slaap verstoren of het moeilijk maken om je te concentreren in de klas.

Onze tienerjaren zijn gevuld met nieuwe en onbekende ervaringen. Het is dus meer dan normaal dat we ons soms wat angstig voelen. In veel gevallen gaat deze angst in je late tienerjaren vanzelf over, zodra je hormonen tot rust zijn gekomen. Als je echter langdurig last hebt van ernstige angsten dan is het misschien een goed idee om met een familielid, iemand je vertrouwt of zelfs een vertrouwenspersoon op school te praten. Zij kunnen je geruststellen, onderzoeken wat er aan de hand is en je helpen manieren te vinden om er mee om te gaan.

Deze emotionele achtbaan kan vrij overweldigend zijn, maar onthoudt dat je emoties na verloop van tijd afvlakken. Hoewel het wat tijd kan kosten om je aan te passen, wordt het wel makkelijker en je bent niet de enige. Iedere tiener ervaart deze emoties en stemmingswisselingen! Met een paar tips en trucs kun je leren hoe je er gemakkelijk mee om kan gaan.

Houd een dagboek bij

Als je in de puberteit zit kun je je verward, eenzaam, boos, blij en verdrietig voelen. Door je gedachten in je dagboek te schrijven kun je bijhouden hoe ze veranderen en waardoor je deze emoties voelt. Je kunt ook notities bijhouden op je telefoon, zodat je ze later niet vergeet op te schrijven. Soms helpt het om bepaalde gevoelens op tijd te herkennen, zodat je ze beter kunt verwerken.

Praten met mensen die je vertrouwt

Het kan fijn zijn om te praten over hoe jij je voelt met iemand die bij je staat, of dat nu een vriend, familielid of leraar is. Het vertellen van je emoties en angsten kan soms al de last verlichten. En ook al heb je nog geen precieze oplossing over hoe je er het beste mee om kan gaan, een dikke knuffel kan je ook al helpen om je beter en minder alleen te voelen.

Neem tijd voor jezelf

Omdat je hersenen in overdrive zijn, betekent niet dat jij dat ook moet zijn! Wat tijd voor jezelf nemen kan helpen om je emoties te verwerken. Als jij je even niet zo goed voelt, blijf dan lekker thuis, trek je comfortabele kleren aan en luister naar je favoriete album. Het is goed om te doen wat je leuk vindt, te ontspannen en wat tijd voor jezelf je te nemen, vooral als er veel gaande is met school, vrienden en/of familie.

Opgroeien is niet altijd even makkelijk. Probeer dus niet boos op jezelf te worden als je stemming verandert. Dit is alleen maar menselijk en vooral in de puberteit is dit heel gewoon. Het kan zijn dat je je een paar dagen wat somber hebt gevoeld, maar dat betekent niet dat je altijd verdrietig zult zijn. En als je de laatste tijd veel hebt geschreeuwd, betekent dat niet je altijd boos zult zijn. Onthoud dat het je hormonen en hersenen zijn die een beetje moeilijk doen.

Wees in deze tijd lief tegen jezelf en je vrienden, die waarschijnlijk hetzelfde meemaken. Lopen je gevoelens uit de hand en heb je iemand gekwetst? Het beste wat je dan kunt doen is sorry zeggen en proberen het de volgende keer beter te doen. We maken allemaal weleens een fout.

Om je door de puberteit heen te helpen kun je ook steun vragen aan een vertrouwenspersoon op school of iemand die je vertrouwt vragen om een afspraak met een therapeut te maken. Hij / zij kan je helpen om manieren te vinden hoe je het beste met je emoties om kunt gaan. Het is goed om om hulp te vragen, je hoeft dit niet alleen uit te zoeken! 

Begrijpen wat er in je lichaam en geest omgaat kan je helpen om je beter te voelen over de veranderingen die je meemaakt. Lees onze artikelen over de hormonale fasen van je menstruatiecyclus of over lichaamsbeeld en objectivering.