Wat is vaginisme?

Dit artikel is gecontroleerd door: Karen Joash

Er wordt niet veel gesproken over vaginisme, maar toch is het een aandoening waar velen last van hebben. Het kan leiden tot zowel fysieke als emotionele uitdagingen die het dagelijks leven en eventuele intieme relaties kunnen beïnvloeden.

Is het pijnlijk om een tampon in te brengen? Doet het pijn als je seks hebt? Of ervaar je soms een onvrijwillige spanning in je vagina? Als dit herkenbaar klinkt voor jou of iemand die je kent, dan is het mogelijk dat het gaat om vaginisme.

Maar wat is het eigenlijk en wat kun je er aan doen? Laten we dat eens uitzoeken.

Vaginisme is een veel voorkomende aandoening waarbij de spieren in je bekkenbodem onwillekeurig aanspannen en samentrekken. Dit komt door een automatische reactie van het lichaam die bang is voor een penetratie, waardoor je vagina zich gaat aanspannen. Het wordt dan moeilijk om iets in je vagina in te brengen, of het nu gaat om tampons, menstruatiecups, vingers, een penis, seksspeeltjes of andere voorwerpen.

Leven met vaginisme en de symptomen ervan kunnen een grote invloed hebben op ons lichamelijke, emotionele en geestelijke welzijn. In sommige gevallen kan het betekenen dat onze relaties niet het gewenste niveau van intimiteit bereiken. Daarnaast helpt het zeker niet dat de sociale en culturele berichten die we lezen of die we zien over seks ons de indruk kunnen geven dat het voor iedereen altijd leuk en plezierig is. Velen van ons kunnen zich hierdoor angstig en geïsoleerd voelen, vooral omdat er zelden over deze aandoening gesproken wordt. Maar geef niet op, er is licht aan het eind van de tunnel! Het is namelijk mogelijk om vaginisme te overwinnen. Hoewel het een frustrerende reis kan zijn, zijn er veel mogelijkheden die je kunnen helpen het comfort en zelfs het plezier terug te krijgen.

Als jij je bewust bent van vaginisme kan dat je helpen de symptomen te herkennen en de juiste zorg en steun te zoeken die jij nodig hebt. Of als je iemand kent die het mogelijk heeft dan kun je diegene beter helpen als je er meer over weet.

Je kunt vaginisme zien als een extreme manier van het lichaam om je te beschermen tegen de angst en vrees voor penetratie. Deze emoties hebben de neiging om diep in ons hoofd te blijven en we zijn ons er misschien niet eens van bewust, totdat iets onverwachts een reactie uitlokt, zoals het inbrengen van een tampon. Dit maakt het moeilijk om de precieze oorzaak vast te stellen.

Het kan voortkomen uit je verleden, bijvoorbeeld als je ooit negatieve seksuele ervaringen hebt gehad. Je kijk op seks, zwangerschap of alles wat met je V-zone te maken heeft, kan ook beïnvloed zijn door je opvoeding, cultuur, fabels, taboes of wat je online hebt gezien. Elk (of een combinatie) van deze overtuigingen kan vaginisme veroorzaken ^[2].

Het is belangrijk om in gedachten te houden dat de symptomen niet bewust zijn, dat wil zeggen dat je het niet opzettelijk doet, dus probeer niet te hard voor jezelf te zijn. Vergeet niet dat je lichaam uniek is en alle liefde en zorg verdient die je het kunt geven - zelfs de delen die je misschien zou willen veranderen.

Het belangrijkste is dat je weet dat je er niet alleen voor staat. Hoewel het eng of gênant kan zijn om met je huisarts over zulke intieme onderwerpen te praten, kan de juiste professionele steun je helpen om het te overwinnen. Dus laat het je niet tegenhouden om te doen wat goed is voor jou en je lichaam!

De symptomen verschillen sterk van persoon tot persoon en iedereen zal ze anders ervaren. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld wel tampons gebruiken, maar geen penetrerende seks hebben, terwijl anderen zich seksueel wel kunnen redden, maar veel pijn hebben.

Toch is het vaak moeilijk of zelfs onmogelijk om iets in je vagina te stoppen - het kan voelen alsof je tegen een muur oploopt. Je kunt ook een brandend of stekend gevoel ervaren in combinatie met vaginale strakheid tijdens de seks.

Omdat deze aandoening niet zichtbaar is en onwillekeurig is, is het moeilijk te herkennen of je vaginisme hebt of niet, vooral als je er nog niet eerder over hebt gehoord. Dit wordt nog versterkt door het gebrek aan medisch onderzoek en bekendheid van deze aandoening, en daarom is het - hoe moeilijk het ook is - zo belangrijk om erover te praten!

Omdat het een zelden besproken aandoening is en een beetje een mysterieus onderwerp is, is het goed om te weten wat de verschillende soorten zijn en hoe ze jouw lichaam kunnen beïnvloeden.

Primair vaginisme

Heb je altijd symptomen van vaginisme ervaren, zoals pijn, moeilijkheden of angst? Ervaarde je dit vanaf de allereerste keer dat je iets in je vagina probeerde in te brengen en is dit verergert na verloop van tijd? We spreken dan van primaire vaginisme ^[1]. Het betekent in feite dat je nooit enige vorm van vaginale penetratie hebt kunnen verdragen, zonder dat dit voor problemen zorgde.

Secundair vaginisme

Bij secundair vaginisme kan er jarenlang niets aan de hand zijn, maar op latere leeftijd kunnen pijn of andere symptomen ontstaan. Hoewel elk geval anders is, kan deze soort worden veroorzaakt door vaginale infecties, onverklaarbare pijn in de vulva (vulvodynie) of huidproblemen van de vulva. Ook andere gezondheidsaandoeningen, zoals endometriose of levensgebeurtenissen, zoals een bevalling kunnen secundaire vaginisme veroorzaken ^[2].

Situationeel vaginisme

Situationeel vaginisme betekent dat je de symptomen van vaginisme bij sommige vormen van vaginale penetratie ervaart, maar niet bij andere. Het kan bijvoorbeeld worden uitgelokt tijdens het vrijen, maar niet wanneer je een tampon probeert in te brengen ^[3].

Hoewel er niet zoiets bestaat als een magische genezing, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden beschikbaar. Omdat het een complexe aandoening is, kan het heel lastig zijn om de juiste aanpak voor jou te vinden. Dit is waar professionals in de gezondheidszorg (zoals gynaecologen, fysiotherapeuten of seksuologen) om de hoek komen kijken. Zij beginnen de behandeling meestal met een zorgvuldig onderzoek van je voorgeschiedenis en bekijken welke factoren vaginisme kunnen veroorzaken. Je intieme leven in detail delen met een vreemde kan beangstigend zijn, maar het kan ook een licht werpen op de aanwijzingen die tot een oplossing leiden (het is dus de moeite waard!).

Zodra je huisarts je specifieke situatie begrijpt, is het gebruikelijk dat hij of zij een aantal behandeltechnieken combineert: van voorlichting over vaginisme, je bekkenbodem en seks tot therapie die je helpen je eventuele angsten en zorgen te beheersen. Fysiotherapie en oefeningen met dilatatoren (instrumenten die de vagina voorzichtig oprekken) kunnen dan geleidelijk worden ingevoerd om je te leren hoe je niet alleen je bekkenbodem maar ook je lichaam in het algemeen kunt ontspannen.

Het is niet gemakkelijk om het te behandelen, maar met de juiste hulp kan je het overwinnen!

Naast de behandeling zijn er nog andere dingen die je kunt doen om jezelf en andere vrouwen+ te helpen. Als je het aanvankelijke ongemak om erover te praten kunt overwinnen, kun je door jouw verhaal te delen een last van je schouders halen en anderen aanmoedigen om ook hun eigen ervaringen te delen.

Vaginisme overwinnen kost tijd, dus probeer geduldig te zijn met je lichaam. En vergeet niet dat er ook andere manieren zijn naast penetratie om intiem te zijn met je partner. Het kan een beetje ongemakkelijk voelen om je hierover open te stellen, maar goede communicatie, controleren of het goed is en elkaar vertrouwen zijn essentieel in elke relatie.

Hoewel de reis naar herstel kan aanvoelen als een eindeloze weg, is het ook belangrijk dat je de hoop niet verliest. Doe het stap voor stap en onthoud dat je het proces niet hoeft te overhaasten. Je komt er wel. Je bent onverslagen. Je kunt het!