Wat is vrouwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis)?

Vrouwelijke genitale verminking (VGV) is een procedure waarbij een deel van de uitwendige vrouwelijke genitaliën wordt verwijderd zonder medische noodzaak. Het kan moeilijk zijn om hierover te praten, maar meer leren over VGV is belangrijk als we het bestrijden hiervan willen helpen.

VGV is geen onderwerp dat snel ter sprake zal komen in informele gesprekken, of dat nu in de klas, thuis of tijdens de lunch met vrienden is. Maar alleen omdat het geen gemakkelijk of licht onderwerp is om over te praten, betekent dit nog niet dat we het onderwerp helemaal moeten negeren. Het begrijpen van deze meer serieuze en impactvolle problemen draagt bij aan het creëren van meer bewustzijn.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie verwijst VGV naar alle procedures waarbij gedeeltelijke/totale verwijdering of ander letsel aan de vulva (schaamlippen, clitoris en vaginale opening) om niet-medische redenen is uitgevoerd [1].

VGV wordt over bijna de hele wereld erkend als een grove schending van de mensenrechten en gewelddadige discriminatie van vrouwen. Geschat wordt dat ten minste 200 miljoen meisjes en vrouwen die in meer dan 31 landen leven, VGV hebben ondergaan. De grote meerderheid van deze vrouwen is afkomstig uit landen in Azië, het Midden-Oosten en Afrika (waar VGV het meeste plaatsvindt) [2]. Ondanks dat het illegaal is in de Europese Unie, en strafbaar is in de meeste lidstaten (zoals Nederland), zijn naar schatting 600.000 vrouwen in Europa slachtoffer geweest van VGV [3]. Op 1 januari 2018 wonen in Nederland bijna 41.000 vrouwen die zijn besneden [4]. Deze vrouwen zijn niet in Nederland besneden. Dit gaat om vrouwen die veelal als kind zijn besneden in land van herkomst en op latere leeftijd naar Nederland zijn geëmigreerd.

Blijf lezen als je meer wilt weten over VGV en wat je kunt doen om te helpen.

Over het algemeen wordt er erkend dat er vier verschillende typen VGV zijn, elk met een andere vorm van verwijdering óf verwonding van de clitoris en/of vulva. Geen van deze vier typen VGV wordt echter als acceptabel beschouwd. Het is slechts een manier om de verschillen te classificeren. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie [1] zijn de 4 verschillende typen:

Type 1: clitoridectomie

Deze eerste vorm van VGV omvat de gedeeltelijke of volledige verwijdering van het zichtbare/het uitwendige gedeelte van de clitoris.

Type 2: excisie

Bij type 2, ook wel “excisie” genoemd, wordt ook het zichtbare/het uitwendige gedeelte van de clitoris geheel of gedeeltelijk verwijderd evenals de binnenste schaamlippen. Bovendien worden soms ook de buitenste schaamlippen verwijderd.

Type 3: infibulatie

Infibulatie verwijst naar het proces van vernauwing van de vaginale opening zelf. Dit kan worden gedaan door bijvoorbeeld de (kleine en/of grote) schaamlippen te verwijderen en deze aan elkaar te maken. Het zichtbare/het uitwendige gedeelte van de clitoris kan dan ook gedeeltelijke of volledig verwijderd worden.

Type 4

Het vierde type VGV verwijst naar elk ander fysiek toebrengen aan het zichtbare/het uitwendige gedeelte van de clitoris en/of de vulva voor niet-medische doeleinden. Dit kan zijn; een deel van de vulva prikken, doorboren, snijden, schrapen of verbranden.

Hoewel VGV illegaal is in de meeste delen van de wereld, wordt het helaas nog steeds uitgevoerd in sommige landen vanwege verschillende culturele, religieuze of sociale overtuigingen. In sommige gemeenschappen wordt VGV gezien als een overgangsritueel waarbij meisjes worden voorbereid op volwassenheid en een huwelijk. Een vrouwelijke besnijdenis vergroot de huwelijkskansen en geeft extra status [5].

Dit zijn slechts enkele van de vele redenen waarom deze ingreep wordt uitgevoerd. In Nederland beschouwen we VGV echter als een schadelijke praktijk en een schending van mensen- en kinderrechten. VGV is hier dan ook strafbaar gesteld als vorm van mishandeling.

Pharos (expertisecentrum VGV) sprak met een besneden vrouw:

Zoals we al zeiden, is het uitvoeren van VGV niet om medische redenen. In plaats daarvan wordt het slachtoffer ernstig verminkt, wat nog een reden is om ertegen in opstand te komen. Zoals je je kunt voorstellen, is het verwijderen van een deel van de vulva een buitengewoon pijnlijk proces, vooral in combinatie met de emotionele implicaties van het met verminken van zo'n intiem deel van ons lichaam.

VGV kan blijvend fysiek letsel op het lichaam aanrichten. Enkele voorbeelden hiervan zijn zwelling van het genitale weefsel, pijn bij seks, overmatig bloeden, pijnlijke en langdurige menstruatie, constante infecties (die tot onvruchtbaarheid kunnen leiden), urineproblemen, complicaties tijdens de bevalling en in sommige gevallen zelfs overlijden [4].

Het is dan ook niet verwonderlijk dat VGV ook een scala aan emotionele problemen kan veroorzaken, zoals depressie, angst, posttraumatische stressstoornis, flashbacks naar het moment van snijden, slaapproblemen en een laag zelfbeeld.

De gevolgen van VGV zijn dus groot en soms zelfs dodelijk. Deze fysieke en emotionele effecten zou niemand mogen doorstaan, vooral niet kwetsbare meisjes die vaak minderjarig zijn en gedwongen worden om VGV te ondergaan. Het is misschien moeilijk en verontrustend om de lijst met vreselijke effecten van VGV te zien, maar er zijn nog steeds dingen die we kunnen doen om toekomstige generaties hiertegen te beschermen.

Je voelt je misschien gefrustreerd wanneer je meer te weten komt over deze verontrustende praktijken die over de hele wereld plaatsvinden, maar het kan je ook aan het denken zetten. Niet alleen over wat er momenteel wordt gedaan om VGV op wereldschaal te voorkomen, maar ook over wat je zelf kunt doen om deze schadelijke praktijk te helpen stoppen.

Als je mee wilt doen, zijn er genoeg organisaties waar je nog vandaag actie kunt ondernemen. Jaarlijks wordt er op 6 februari, Zero Tolerance Day, aandacht gevraagd voor de wereldwijde strijd tegen VGV. Op de website van Pharos staat meer informatie over VGV en de situatie in Nederland. UNICEF zet zich samen met Verenigde Naties (UNFPA) in om VGV wereldwijd te beëindigen. Dit doen zij samen met gezondheidswerkers om zowel vrouwelijke genitale verminking uit te bannen, maar ook zorg te bieden aan vrouwen en meisjes die deze ingreep al hebben ondergaan.

Maak je je zorgen over jezelf of iemand in je omgeving? Dan kan je op verschillende manier hulp, advies en informatie krijgen. Veilig Thuis is het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Iedereen kan 24/7 bellen voor (anoniem) advies en je kunt ook (anoniem) chatten. Wil je meer informatie over VGV, bijvoorbeeld als je een vermoeden hebt of wil weten welke zorg er beschikbaar is, kijk dan op de website van de Rijksoverheid of Pharos.

Door een dialoog aan te gaan over problemen die verband houden met onze V-Zones, wordt het belang ervan duidelijk en kunnen we ertegen vechten. Anderen aanmoedigen om zich uit te spreken, zal ook helpen om de stigmatisering van onze meest intieme ervaringen en eventuele bijbehorende schaamte te verminderen. Wie weet, alleen al door een standpunt in te nemen tegen VGV, zou je iemand kunnen helpen de moed te verzamelen om haar ervaring te delen.

Bekijk onze pagina's over baarmoederverhalen en Project V om meer te weten te komen over onze initiatieven die verandering stimuleren om het intieme welzijn van vrouwen wereldwijd te verbeteren.

De medische informatie in dit artikel is uitsluitend bedoeld als informatiebron en mag niet worden gebruikt of erop worden vertrouwd voor diagnostische of behandelingsdoeleinden. Raadpleeg je arts voor advies over een specifieke medische aandoening.

[1] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/female-genital-mutilation

[2] https://data.unicef.org/topic/child-protection/female-genital-mutilation/

[3] https://www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20200206STO72031/vrouwelijke-genitale-verminking-waar-waarom-wat-zijn-de-gevolgen

[4] https://www.pharos.nl/thema/meisjesbesnijdenis-vgv/

[5] https://www.pharos.nl/infosheets/algemene-informatie-over-meisjesbesnijdenis/